Wat is ISO 14001?

Normen voor zorgsystemen zijn tegenwoordig populair. Er bestaat voor elk zorgsysteem-gebied, zoals kwaliteitszorg en arbozorg, een specifieke norm. Dus ook voor milieuzorg: ISO 14001.
Weer een norm, dus weer een grote papierproduktie om daar aan te kunnen voldoen? Nee hoor, net zo min als bij de norm ISO 9001 voor kwaliteit en de richtlijn NPR 5001 voor arbeidsomstandigheden, worden er niet allerlei verplichtingen opgelegd.

ISO 14001 is een hulpmiddel. Niet voor niets wordt er in de norm meer tekst besteed aan de inleiding en de 'richtlijn voor het gebruik van de norm', dan aan het gedeelte 'milieuzorgsysteemeisen'. Overigens schrijven die eisen niet voor op welke manier een bedrijf aan milieuzorg moet doen. Ze beschrijven wel welke elementen van een zorgsysteem beschreven en in werking moeten zijn. Doel van elk zorgsysteem is continu te verbeteren op het desbetreffende gebied.

Wat staat er in de norm?

De norm ISO 14001 is gebaseerd op een model voor een milieuzorgsysteem (zie figuur hieronder). Het model is in een spiraalvorm weergegeven. Dit betekent enerzijds dat de aandachtspunten continu moeten worden doorlopen. Anderzijds leidt dat continu doorlopen tot verbetering. Milieuzorg is dus niet een eenmalig project.

ISO 14001

Voor elk van de elementen van het model zal de organisatie iets moeten regelen. Om te helpen daar invulling aan te geven, wordt elk van de elementen in de norm verder uitgewerkt. Daarbij zijn onder meer de volgende zaken van belang:

Milieubeleid.
Wat is het milieubeleid van de organisatie? En hoe zorgt de directie ervoor dat alle medewerkers bekend zijn met dit beleid?
Planning.
Hoe achterhaalt de organisatie welke werkzaamheden een belangrijke invloed (kunnen) hebben op het milieu? Worden er, naar aanleiding hiervan, doelstellingen vastgesteld?
Implementatie en uitvoering.
Kunnen medewerkers idee n over verbetering van het milieu kwijt en wordt daar wat mee gedaan? Weet het personeel wat voor invloed hun werkzaamheden hebben op het milieu en hoe daar mee om te gaan? Hoe richt de organisatie de werkzaamheden zodanig in het milieu zo min mogelijk belast wordt? Bijvoorbeeld: worden gevaarlijke stoffen apart opgeslagen, wordt afvalwater gezuiverd?
Controle en corrigerende maatregelen.
Wordt het proces in de gaten gehouden zodat tijdig kan worden ingegrepen voordat het milieu (verder) schade oploopt? Bijvoorbeeld: worden het energieverbruik en de emissies van broeikas-gassen gemeten; wordt vastgesteld of dat binnen de (zelf gemaakte) afspraken blijft? Wordt bekeken of de doelstellingen (zie milieubeleid) gehaald gaan worden? Hoe gaat de organisatie om met afwijkingen? Worden er audits uitgevoerd om het systeem te kunnen beoordelen?
Beoordeling door de directie.
Wordt het milieuzorgsysteem door de directie beoordeeld op adequaatheid en doeltreffendheid? Wordt in de beoordeling meegenomen of het beleid en de doelstellingen zijn gehaald en of deze bijgesteld moeten worden?

ISO 14001 schrijft niet voor aan welke milieu-aspecten een organisatie moet gaan werken of hoe de processen ingericht moeten worden. Dat is aan de organisatie zelf om te bepalen. Om deze reden is de norm breed toepasbaar, zowel voor industri le bedrijven als voor kantoororganisaties.

Staat ISO 14001 los van andere normen?

Net zoals andere zorgsystemen, staat in ISO 14001 de beheersing van het proces en de continue verbetering centraal. Om die reden is het heel goed mogelijk het milieuzorgsysteem te integreren met een ander zorgsysteem. Bij een goede integratie van verschillende zorgsystemen worden alle belangen bij een (beleids)beslissing meegewogen, en wordt dus voorkomen dat er bijvoorbeeld een milieu-investering wordt gedaan die ten koste gaat van de kwaliteit van het produkt. Of omgekeerd.